W dniu 13 października 2022 r. wejdzie w życie nowelizacja przepisów kodeksu spółek handlowych, która stanowi jedną z największych reform funkcjonowania spółek prawa handlowego od lat. W poprzednich publikacjach przedstawiliśmy Państwu ogólny zarys nowelizacji, procedurę przymusowego wykupu udziałów/akcji (tzw. squeeze-out) w grupie spółek, natomiast w dzisiejszym artykule omówimy wprowadzane zmiany w zakresie przepisów karnych kodeksu spółek handlowych (k.s.h.).
Nowe rodzaje przestępstw w KSH
Zmiany w przepisach karnych k.s.h. skorelowane są ze wzmocnieniem instrumentów nadzoru właścicielskiego w spółkach kapitałowych. Ustawodawca zdecydował się wprowadzić sankcje karne za naruszenie obowiązków informacyjnych ciążących na zarządzie, prokurentach i osobach zatrudnionych w spółce na podstawie umowy o pracę lub wykonujących na rzecz spółki w sposób regularny określone czynności na podstawie umowy o dzieło, umowy zlecenia albo innej umowy o podobnym charakterze względem rady nadzorczej, dyrektora niewykonawczego (w prostej spółce akcyjnej) lub doradcy rady nadzorczej. Wprowadzone nowelizacją k.s.h. dwa nowe typy przestępstw mają stanowić mechanizm zabezpieczający efektywną współpracę zarządu z radą nadzorczą, dyrektorem niewykonawczym lub doradcą rady nadzorczej. Naruszenie obowiązków informacyjnych względem organów nadzoru skutkować będzie nie tylko odpowiedzialnością karną, ale w przypadku skazania prawomocnym wyrokiem za ten czyn zabroniony, również wyłączeniem możliwości pełnienia funkcji członka zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, likwidatora albo prokurenta spółki kapitałowej.
Naruszenie obowiązków informacyjnych względem rady nadzorczej lub dyrektora niewykonawczego
Ustawodawca zdecydował się wprowadzić odpowiedzialność karną za nieprzekazanie informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień w terminie, przekazanie ich jako niezgodnych ze stanem faktycznym, lub zatajenie danych, które wpływa w istotny sposób na treść tych informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień, radzie nadzorczej spółki kapitałowej lub dyrektorowi niewykonawczemu prostej spółki akcyjnej. Przestępstwo może być popełnione przez osobę na której spoczywa obowiązek sporządzenia lub przekazania organom nadzoru takich informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień dotyczących spółki, w szczególności jej działalności lub majątku spółki. Wprowadzenie sankcji karnej za naruszenie obowiązków informacyjnych względem organów nadzoru spółek kapitałowych jest skorelowane z rozszerzeniem uprawnień tych organów do żądania informacji, sprawozdań czy wyjaśnień dotyczących działalności lub majątku spółki.
Utrudnianie dostępu do dokumentów i nieudzielanie informacji
Nowe przestępstwo utrudnienia dostępu do dokumentów i nieudzielenia informacji doradcy rady nadzorczej może być popełnione przez osobę zobowiązaną do zapewnienia przez zarząd spółki kapitałowej udzielenia doradcy rady nadzorczej dostępu do dokumentów oraz żądanych informacji. Przestępstwo popełnia osoba, która pomimo ciążącego na niej obowiązku, doprowadza do tego, że zarząd nie zapewnia doradcy rady nadzorczej dostępu do dokumentów, nie udziela mu żądanych informacji, przekazuje je jako niezgodne ze stanem faktycznym, lub zataja dane wpływające w istotny sposób na treść tych informacji lub dokumentów. Nowy rodzaj przestępstwa ma zabezpieczać możliwość uzyskania przez doradcę rady nadzorczej określonych informacji i dokumentów.
Kary
Popełnienie przestępstwa naruszenia obowiązków informacyjnych względem rady nadzorczej lub dyrektora nie wykonawczego (w prostej spółce akcyjnej) lub przestępstwa utrudniania dostępu do dokumentów i nieudzielanie informacji doradcy rady nadzorczej spółki kapitałowej zagrożone jest jednakowym katalogiem kar. Za umyślne popełnienie któregokolwiek z tych przestępstw grozi kara grzywny nie niższa niż 20 000 złotych i nie wyższa niż 50 000 złotych albo kara ograniczenia wolności. Jeżeli jednak sprawca takiego przestępstwa działał nieumyślnie, podlega karze grzywny nie niższej niż 6000 złotych i nie wyższej niż 20 000 złotych
Rozszerzenie katalogu wyłączeń podmiotowych
Nowelizacja kodeksu spółek handlowych przewiduje również rozszerzenie katalogu przestępstw za których skazanie prawomocnym wyrokiem wyklucza możliwość pełnienia funkcji członka zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, likwidatora albo prokurenta. Dotychczas tych funkcji nie mogła pełnić osoba skazana prawomocnym wyrokiem za którekolwiek z przestępstw przeciwko ochronie informacji, wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu i interesom majątkowym w obrocie cywilnoprawnym, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo ogłaszania lub przedstawiania danych nieprawdziwych, bezprawnego głosowania na walnym zgromadzeniu lub bezprawnego wykonywania praw mniejszości oraz bezprawnego posługiwania się dokumentem, który nie uprawnia do głosowania. Nowelizacja kodeksu spółek handlowych rozszerza ten katalog również o inne typy przestępstw ujęte w kodeksie karnym, do których należy przestępstwo sprzedajności, przekupstwa, płatnej protekcji lub nadużycia funkcji oraz o dwa nowe rodzaje przestępstw wprowadzonych do kodeksu spółek handlowych, które zostały opisane w niniejszej publikacji. Co istotne, nowe wymogi będą miały zastosowanie również do osób, które przed 13 października 2022 r. rozpoczęły pełnienie funkcji członka zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, likwidatora lub prokurenta.
Autor: Mateusz Groszyk