W dniu 13 października 2022 r. wejdą w życie nowe regulacje Kodeksu spółek handlowych obejmujące między innymi wprowadzenie przepisów poświęconych prawu holdingowemu.
W ramach przedmiotowej nowelizacji do Kodeksu spółek handlowych zostanie dodany dział IV Przepisów ogólnych (art. 211 i następne) w całości poświęcony regulacji zagadnienia grupy spółek obejmujący kwestie uczestnictwa w grupie spółek, dopuszczalności wydawania wiążących poleceń spółce zależnej, sprawowania stałego nadzoru przez radę nadzorczą spółki dominującej nad spółkami zależnymi oraz przymusowego wykupu udziałów/akcji należących do wspólników mniejszościowych spółki zależnej przez spółkę dominującą.
Podmiot uprawniony
Jedną z ciekawszych regulacji poświęconych grupie spółek jest prawo przymusowego wykupu udziałów (akcji) mniejszościowych wspólników (tzw. squeeze-out) przez spółkę dominującą. Przymusowy wykup przewidziany w Kodeksie spółek handlowych może zostać zastosowany wyłącznie w sytuacji, gdy spółka dominująca w danej grupie spółek posiada bezpośrednio co najmniej 90% kapitału zakładowego spółki zależnej.
Powyższa zasada może podlegać modyfikacji w umowie lub statucie spółki zależnej. Zapisy umowy (statutu) mogą przewidywać, że prawo wykupu będzie przysługiwać spółce dominującej, która bezpośrednio lub pośrednio reprezentuje w spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek mniej niż 90% kapitału zakładowego takiej spółki, lecz nie mniej niż 75% tego kapitału. W praktyce możliwe będzie zatem skorzystanie z prawa wykupu również przez spółkę dominującą, która nie jest bezpośrednim akcjonariuszem (wspólnikiem) spółki zależnej.
Ponadto, wprowadzenie powyższych zmian do umowy albo statutu spółki przewidujących obniżenie wymogów względem spółki dominującej do skorzystania z prawa wykupu będzie jednocześnie uprawniło akcjonariusza (wspólnika) spółki zależnej (której statut lub umowę zmieniono) do żądania odkupu jego akcji (udziałów) przez spółkę dominującą z uwagi na wprowadzenie przez ustawodawcę odpowiedniego stosowania art. 214 § 4 k.s.h. dotyczącego odkupu.
Warto w tym miejscu jednocześnie podkreślić, iż w treści art. 2111 k.s.h. mowa jest o kapitale zakładowym spółki zależnej, a więc prawo przymusowego wykupu przysługuje również wobec akcjonariusza prostej spółki akcyjnej. Wynika to z dyspozycji art. 4 § 22 pkt 1 k.s.h., który nakazuje, w przypadku, gdy w Kodeksie spółek handlowych jest mowa o udziale akcjonariusza w kapitale zakładowym, rozumieć przez to, w odniesieniu do prostej spółki akcyjnej, stosunek liczby akcji przysługujących temu akcjonariuszowi do liczby wszystkich akcji wyemitowanych w tej spółce.
Proces wykupu
W nowych przepisach poświęconych grupie spółek nie znajdziemy dokładnych informacji na temat tego jak ma wyglądać sama procedura takiego wykupu natomiast ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie odesłania do istniejącej już w Kodeksie spółek handlowych regulacji dotyczącej wykupu akcjonariuszy w spółce akcyjnej (nieuczestniczącej w grupie spółek).
Uwzględniając przepisy dotyczące przymusowego wykupu w grupie spółek oraz odesłania do pozostałych przepisów można przyjąć, że do skorzystania z opisanego prawa konieczne jest:
- podjęcie uchwały o przymusowym wykupie udziałów lub akcji odpowiednio przez zgromadzenie wspólników lub walne zgromadzenie spółki zależnej,
- wybór biegłego celem wyceny udziałów (akcji) przez zgromadzenie wspólników (walne zgromadzenie), podczas którego podjęto uchwałę o przymusowym wykupie albo wystąpienie przez zarząd spółki zależnej do sądu rejestrowego z wnioskiem o wyznaczenie biegłego,
- zgłoszenie ewentualnego żądania wykupu udziałów (akcji),
- sporządzenie wyceny przez biegłego i ogłoszenie ceny wykupu przez zarząd,
- uiszczenie ceny wykupu udziałów (akcji),
- wykup od wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych udziałów (akcji) przez zarząd spółki zależnej na rachunek spółki dominującej,
- przeniesienie przez zarząd spółki zależnej wykupionych udziałów (akcji) na spółkę dominującą.
Zastosowanie jedynie do grupy spółek
Na zakończenie warto zaznaczyć, że nowe regulacje dotyczące wykupu udziałów (akcji) nie będą mogły być stosowane w każdej grupie kapitałowej, a jedynie w formalnie ustanowionej grupie spółek. Zgodnie z nowymi przepisami wspólnicy spółki zależnej mogą podjąć uchwałę o przynależności spółki zależnej do grupy spółek. Uczestnictwo w grupie spółek będzie podlegało obowiązkowi zgłoszenia do Krajowego Rejestru Sądowego, a stosowanie przepisów mających zastosowanie do grup będzie możliwe dopiero po ujawnieniu stosownej wzmianki w rejestrze. Z nowego sposobu na przymusowy wykup udziałów lub akcji skorzystają jedynie spółki uczestniczące w grupie spółek.
Autor: Karolina Suchenek